Elf jaar geleden sloeg het noodlot toe voor Marc de Hond. Bij het verwijderen van een goedaardige tumor in zijn rug, raakte hij vanaf zijn borst verlamd, en belandde hij in een rolstoel. Maar zelf ziet De Hond zijn dwarslaesie niet direct als het noodlot. “Mensen hebben de kracht om zich aan te passen.”
Tekst: Willemijn Wilhelmus, foto’s Peter Elenbaas.
Marc de Hond in Telegraaf, foto door Peter Elenbaas
Marc de Hond is druk. Het interview combineert hij met lunch, want hoe efficiënter hij zijn tijd gebruikt, hoe meer hij kan doen. “Ik heb vaak haast,” vertelt Marc de Hond nadat hij zijn broodje heeft besteld. Niet verwonderlijk. Op het moment is hij bezig met het maken van zijn eigen documentaire, hij doet tv-klussen en is net begonnen met het schrijven van zijn eerste solotheatertoer, Scherven brengen geluk, waarin hij zijn levensverhaal vertelt. Een bewogen verhaal. Op 25-jarige leeftijd raakte De Hond verlamd vanaf zijn borst toen zijn ruggenmerg beschadigd werd na het verwijderen van een goedaardige tumor.
Jij bent heel veel bezig geweest met jouw verhaal te vertellen; je boek Kracht gaat erover, je geeft lezingen, trad op bij TEDx Amsterdam en je vertelde over je liefdesleven na je dwarslaesie in de theatervoorstelling LULverhalen. En nu komt er je solotheatertoer. Wat is je drijfveer om dat te doen? “Ik merk dat het nuttig is als ik mijn verhaal vertel, mensen kunnen er wat mee. Er is mij iets vervelends overkomen wat nare gevolgen had, maar uiteindelijk is er ook heel veel positiefs uit voortgekomen, voor mij, maar ook voor anderen. Dat kunnen andere mensen met een dwarslaesie zijn, maar ook mensen met andere problemen die ze moeilijk los kunnen laten. Als ze zien dat ik het kan met mijn dwarslaesie, kunnen zij het misschien ook met hun probleem, dat in hun ogen wellicht veel minder erg is.”
De boodschap van je verhaal is niet perse gekoppeld aan je dwarslaesie bedoel je? “Op de een of andere manier, ondanks dat elke dag nare dingen op het nieuws zijn en de ziekenhuizen vol liggen, zijn er mensen die verwachten dat hen nooit iets naars zal overkomen. Anders kun je niet verklaren dat de reactie na tegenslag zo vaak is: ‘waarom ik?’ Ik heb altijd gedacht: ‘waarom ik niet?’ Mijn moeder is overleden toen ik 3 was, ik ging er van uit dat ik ook niet zo oud zou worden. Ik had altijd haast, wilde zoveel mogelijk meemaken en dacht dat ik daar niet veel tijd voor had. Toen ik de tumor kreeg en hij bleek goedaardig te zijn, was het eerlijk gezegd een meevaller. Die tumor had ik wel verwacht.”
Klinkt doemdenkerig terwijl je dat juist niet bent. “Je hoeft niet elke dag te denken: vandaag zou er wel eens wat naars kunnen gebeuren. Maar als je leeft vanuit de gedachte: mij en de mensen waarvan ik hou overkomt nooit iets, komt de ellende onverwacht. Het hebben van een gezond lichaam is per definitie iets dat beperkt is in tijd. Je hebt maximaal honderdtwintig jaar de beschikking over een functionerend lichaam, waarvan eigenlijk maar een jaartje of twintig in optimale vorm als je mazzel hebt. Alle andere jaren ga je achteruit, bij de een wat sneller dan bij de ander. We moeten daarmee om kunnen gaan. Het is geen doemdenken, het is pragmatisme. Ik ben gewoon heel pragmatisch.”
Ben je dat geworden door je dwarslaesie, of was je altijd al zo? “Misschien ben ik pragmatischer geworden. Als je denkt: ‘waarom moet mij dit nou overkomen’ in plaats van ‘dit hoort erbij’ maakt dat acceptatie moeilijker. Mensen hebben de kracht om zich aan te passen. Daar heb je drie dingen voor nodig: op z’n minst een klein sprankje optimisme, het gevoel dat je er goed uit gaat komen. Ten tweede: je moet er tijd en moeite in stoppen, anders gebeurt er niks. En tenslotte nog een beetje hulp van anderen, want in je eentje lukt het niet. Voor mij is dit van toepassing op alle dingen die ik doe.”
Zoals? “Alles, mijn revalidatie, rolstoelbasketbal, theater, tv-programma’s, boeken schrijven. Je moet geloven dat je het kan, er tijd en moeite in stoppen en er zijn altijd mensen die weten hoe het moet en het jou kunnen vertellen. Dit jaar ga ik veel naar theatershows, en als het iemand is die ik goed vind, vraag ik of ik een keer met diegene kan praten over hoe hij het doet. Ik ben bijvoorbeeld al drie keer naar de show van Jochem Myjer geweest, twee keer in het publiek en een keer achter de coulissen.”
Hoe beperkend is je rolstoel? “Voor mij is het al elf jaar de realiteit, ik weet niet eens meer hoe ik mijn schoenen aantrok toen ik nog kon lopen. Ik kan mij ook niet voorstellen hoe het is om blind te zijn of verlamd vanaf je nek, of hoe het is om zeventig te zijn. Ik heb wel eens gedacht dat ik misschien ten opzichte van iemand die op zijn zeventigste slecht ter been wordt een voordeel heb. Als je op je zeventigste nog moet leren rolstoelen heb je misschien wel verpleging nodig. Er valt voor mij minder meer af te takelen, haha. Ik heb een tijdje gedacht dat ik niet veel keus had door mijn rolstoel, maar nu zit ik weer op het punt dat ik denk dat ik net zoveel keus heb als ieder ander, zit ik met hetzelfde luxeprobleem.”
Het luxeprobleem van de veelheid aan keuzes? “Ja. Dat ik bepaalde dingen niet meer kan, maakt het maken van keuzes voor mij wat gemakkelijker. Er zijn heel veel mensen die ongelukkig worden van het feit dat ze zoveel keus hebben, want door het een te kiezen kan het ander niet meer.”
Jij doet gewoon alles wat je nog wel kunt, is dat het? “Nee, ik moet ook keuzes maken. Om tv te kunnen maken heb ik rolstoelbasketbal moeten minderen. Maar ik vond ik dat ik daar alles in had bereikt wat ik kon bereiken. In theater zit nu de groei, daar kan ik me nu nog veel in ontwikkelen.”
Het lijkt er op of het feit dat je niet meer kunt lopen jou totaal niet in de weg zit, dat je het volledig hebt geaccepteerd. Is dat ook zo? “Voor mij is het volkomen vanzelfsprekend om een dwarslaesie te hebben en in een rolstoel te zitten. Toen ik net mijn dwarslaesie had, heb ik een paar dagen in mijn achterhoofd gehad dat de dood beter was dan het leven, en daarna heb ik die gedachte losgelaten. Dat moet ook wel, al weet ik dat er mensen zijn die wel met die gedachte blijven leven. Fantaseren over suïcide kan ik me ook goed voorstellen. Want zelfs op het moment dat je heel positief leeft kunnen er altijd momenten zijn dat je erover fantaseert hoe het zou zijn… Het is een troostende gedachte dat de dood ook positief, een vangnet kan zijn – er van uitgaan dat doodgaan dan verlossing betekent van je ellende. Dan is de angst om dood te gaan weg. Ik zou het nog steeds heel zonde vinden als ik nu zou overlijden, want ik heb nog veel leuke dingen te doen. Maar het is best wel fijn om daar niet zo heel bang meer voor te zijn. Ik leg mezelf ook niet de druk op om altijd gelukkig te zijn. Voor mensen waar op papier alles ‘fantastisch’ is, lijkt het me heel moeilijk. Als die ongelukkig zijn hebben ze niets wat ze daar de schuld van kunnen geven en komt het door henzelf. Wanneer ik een keer een moeilijke dag heb, weet ik tenminste waar het door komt. Ik word vooral gelukkig door zoveel mogelijk mooie momenten mee te maken.
Wat zijn voor jou mooie momenten? “Ik weet nu bijvoorbeeld al dat ergens in 2015 het me zeker een keer of twintig gaat gebeuren dat ergens in Nederland een zaal is waar tussen de veertig en vierhonderd mensen zitten die naar mijn verhaal willen luisteren. Dat worden heel bijzondere avonden. Er zijn nu dus al twintig theaters die onder voorbehoud hebben gezegd, we willen jouw show Scherven brengen geluk wel inplannen.”
Scherven brengen geluk, een toepasselijke naam. “Ik ben gaan googlen. Ik dacht, die naam, die heeft iemand zeker al eens gebruikt. Maar nee. Er was ooit wel een film die zo heette, maar nog nooit een theaterstuk.”
Wat een geluk heb je weer! “Nou hè!”
Wat zou je zijn geworden als je geen internetondernemer, radio-dj, tv-presentator, schrijver en rolstoelbasketballer was geworden?
“Als ik graag iets heel anders had willen doen, dan had ik dat denk ik wel gedaan. Mijn volgende dromen zijn documentaires maken en een theaterprogramma. Dus daar richt ik me nu op. Ik sluit totaal niet uit dat er weer andere dromen op mijn pad komen. Wellicht ooit burgemeester van Amsterdam. Een mooie ambtswoning die nog rolstoeltoegankelijk is ook.”
“Dat ik bepaalde dingen niet meer kan, maakt het maken van keuzes voor mij gemakkelijker” “Het hebben van een gezond lichaam is per definitie beperkt in tijd” “Ik heb altijd gedacht: waarom ik niet?”
