Marc de Hond viert in het theater het koperen jubileum van zijn dwarslaesie met zijn eerste cabareteske theatershow. Vieren? Ja, want na de acceptatie kwam het koesteren van zijn handicap.
TEKST: RINSKE WELS – FOTO’S: MERLIJN DOOMERNIK – UIT: TROUW, 12 SEPTEMBER 2015
Les 1 Accepteer maar dat ik nooit meer loop “Elke keer als er ergens een medische ontwikkeling is of iemand heeft zogenaamd een wonderbaarlijke genezing ondergaan, krijg ik vijftig keer de link doorgestuurd met het nieuws. Ik kan wel zeggen tegen iedereen dat ik mijn dwarslaesie geaccepteerd heb, maar kennelijk denken mensen dat het beter voor mij is als ik weer kan lopen. De meeste ontwikkelingen worden groter gecommuniceerd dan ze eigenlijk zijn. Neem nou het robotpak. Het suggereert dat je, als je dat pak aan hebt, geen rolstoel meer nodig hebt. Maar dat pak is heel onhandig aan te trekken, je kunt er niet mee onder de douche en na twintig minuten zijn de batterijen op. Het is een gadget, het begin van een ontwikkeling. Ik heb dat pak aangehad, dat is uitgezonden in ‘RTL Boulevard’, en toen liep ik even heen en weer. De volgende dag kwam ik bij mijn groenteman en die zei: ‘O, je zit in een rolstoel? Ik zag op tv dat je weer kon lopen.’ Aan de ene kant vind ik het fantastisch dat er overal op de wereld nieuwe ontwikkelingen zijn die het leven van iemand met een dwarslaesie of handicap kunnen helpen. Aan de andere kant denk ik dat het voor mij het allerbeste is om te accepteren dat het is zoals het is. Mensen zijn heel negatief over de rolstoel, maar als je kijkt hoe low tech hij is en hoeveel je er mee kunt …
Les 2
De rolstoel is mijn vriend
“Ik krijg alleen maar meer waardering voor de rolstoel: hij kan de hele dag mee, gebruikt geen batterijen en ik kan er overal mee komen. In mijn voorstelling ‘Scherven brengen geluk’ zeg ik: ‘Mijn dwarslaesie is mijn handicap en de rolstoel is niet het probleem, het is juist de oplossing!’ Dat was het grootste omslagpunt in mijn acceptatie, dat ik in plaats van ‘o, wat erg, ik zit in een rolstoel’ hem juist ben gaan koesteren als een fantastisch middel om ergens te komen. En de hele wereld hè, ik ben overal geweest. Ik wilde er eerst niks mee te maken hebben, dus ik leerde ook niks. Ik zat in een revalidatiecentrum om weer te leren lópen. Toen ik vervolgens geaccepteerd had dat ik de rolstoel nodig had, kwam ik in het Nederlands rolstoelbasketbalteam. Daar werd ik uitgelachen om het feit dat ik buiten het veld nergens kon komen omdat ik niet op mijn achterwielen een stoepje af kon, niet van een steile helling af durfde en me niet kon redden in een kamer die niet perfect was aangepast. Sinds ik die skills wel heb, heb ik een groot gedeelte van mijn toegankelijkheidsvraagstukken zelf opgelost. Mijn boek ‘Kracht’ uit 2008 gaat over mijn acceptatieproces. Ik dacht dat het daarna klaar was. Toen ik aan mijn voorstelling begon te schrijven dacht ik: wat heb ik nu te vertellen dat niet al in mijn boek staat? Ik herlas mijn boek en dacht: jongen, wat zit jij nou te zeuren? Zó erg is het ook weer niet. Blijkbaar is er na het boek nog een nieuw verhaal, een verhaal van het omarmen en koesteren van mijn handicap. Een gradatie die ik zelf nooit had verwacht. Ik denk dat de paralympische wereld dat met mij gedaan heeft. Acht jaar geleden had ik daar niks mee, terwijl ik zelf al in een rolstoel zat. Ik volgde het niet en moest er niet aan denken dat zelf te gaan doen. Ik zat liever bij mijn oude team op de bank voetbal te kijken.
Les 3 Deel je ervaringen “Je moet er klaar voor zijn. Voor mij was dat mijn ontmoeting met Esther Vergeer. Ik mocht het WK rolstoeltennis presenteren en heb haar toen een week lang van dichtbij meegemaakt. Dat heeft mij enorm geïnspireerd, om met haar te kunnen praten over van alles. Ook over: hoe is het om te daten in een rolstoel? Ik dacht daarna alleen maar: wat zij doet wil ik ook, ik moet er meer uit kunnen halen. Ik hoop dat wat Esthers verhaal met mij gedaan heeft, mijn boek of voorstelling weer met anderen zal doen. Je hoeft niet zelf het wiel uit te vinden, je kunt ook profiteren van alles wat mensen vóór jou met dezelfde handicap hebben bereikt. Het leven is nog nooit zo luxe geweest. Het feit dat ik ondanks mijn dwarslaesie tachtig kan worden en me ook nog voort kan planten, is een verlies voor de evolutie. We zitten niet meer in een ‘survival of the fittest’, maar een ‘survival of everyone’. Voor mij is dat heel gunstig. Het feit dat ik een mooie woning heb, een goede auto, drie rolstoelen, een handbike, een mooie vriendin, dat ik de hele wereld overvlieg, dat ik op topniveau heb kunnen rolstoelbasketballen. Ik ben de meest geprivilegieerde dwarslaesiepatiënt ooit.”
Les 4 Verzacht tegenslag met mooie verhalen “Bij tegenslag is vaak de eerste reactie: waarom moet mij dit overkomen? Omdat je jezelf wijsmaakt: mij gebeurt dat niet. Mijn visie is: tegenslag hoort bij het leven en elke dag dat het niet gebeurt, is mooi meegenomen. En als er tegenslag is, verzinnen onze hersenen er een verhaal bij waardoor we ermee om kunnen gaan. Als je jezelf mooie verhalen vertelt waar schoonheid of inspiratie in zit en je gelóóft ze ook echt, dan zie je hoe maakbaar het leven is. Je kunt zo veel met je hoofd doen. Ik geloof echt dat ik mijn theatercarrière van mijn dwarslaesie cadeau heb gekregen. Als ik dit verhaal niet had, wat zou ik dan vertellen op het podium? Had ik alleen maar grapjes over ‘ik ben de zoon van Maurice de Hond’ en hoe erg dat is.”
Les 5
Maak er wat van
“Mijn grote voorbeelden zijn mijn opa en oma de Hond. In de Tweede Wereldoorlog is hun hele familie in Auschwitz omgekomen, op een paar na. Mijn oma Jannie was eerst met de broer van mijn opa Sam getrouwd, dus mijn opa trouwde met zijn schoonzus. Voor een gedeelte ben ik bij hun opgegroeid, want mijn moeder is jong overleden. Zij waren niet enorm bezig met iedereen die dood was gegaan en het leven dat ze kwijt waren geraakt. Het waren positieve, optimistische mensen, ondanks dat hun hele wereld ze is afgepakt. Mijn opa is flink in elkaar geslagen en heeft daar altijd pijn van gehad. In Auschwitz is geprobeerd mijn oma onvruchtbaar te maken in het medische-experimentenblok. Van de groep die daar zat hebben tweehonderd mensen het overleefd en daar zijn uiteindelijk twee kinderen uit geboren, waarvan mijn vader er dus één was. Een wonder. Ik vind het bijzonder dat ik, hun eerste kleinkind, ben vernoemd naar de eerste man van mijn oma en dus de broer van mijn opa. Degene die ze eigenlijk samen heeft gebracht. Mijn opa en oma hebben zo genoten van ons, de kleinkinderen, ze noemden het ‘blessuretijd’ en ze hebben altijd gekeken naar wat ze wél hadden. In 2002 overleden ze allebei, in januari mijn opa en precies honderd dagen later, onverwacht, mijn oma. Na de zomer begonnen mijn problemen en aan het eind van dat jaar had ik een dwarslaesie. Tijdens mijn revalidatie heb ik hun aanwezigheid heel erg gevoeld. In mijn gedachten stonden zij aan mijn bed en zeiden ze: ‘We zijn niet zo ver gekomen om jou bij de eerste de beste tegenslag maar af te laten haken.’ Als het hen gelukt is om het allerergste dat mensen elkaar aan kunnen doen om te buigen naar: weet je wat? We maken er wat van. Dan mag omgaan met mijn handicap niet zo’n grote opgave zijn, lijkt me.”
Les 6 Probeer het beter te doen dan je ouders “Ik kan met iedereen meepraten: mijn moeder is overleden, mijn ouders zijn gescheiden, mijn vader is nu met een veel jongere vrouw getrouwd. Mijn vader en mijn tweede moeder gingen scheiden toen ik dertien was. Vlak voor mijn bar mitswa. Dat was voor mij traumatisch, want de helft van de mensen die ik kende koos partij voor mijn moeder en kwam niet op het feest. Mijn moeder stuurde mij een brief waarin ze uitlegde dat ze niet kon feestvieren samen met mijn vader zo vlak nadat hij haar verlaten had. Daar heb ik veel verdriet van gehad. Ik heb me dat heel persoonlijk aangetrokken en mij volwassener gevoeld dan mijn ouders. Wat ik er, denk ik, van geleerd heb, is dit: als ik later groot ben, ga ik het anders doen, dit ga ik kinderen nooit aandoen. Ik heb nu een vrouw gevonden, Remona, die ook een scheiding heeft meegemaakt. En die ook de intentie heeft om het er beter van af te brengen dan haar ouders. Ik hoop dat het ons lukt om, als we ooit kinderen krijgen, altijd door één deur te blijven gaan, zelfs als we niet meer samen zouden zijn.
Les 7 Zoek iemand die er hetzelfde over denkt “Voor mij is het een openbaring dat je je in de liefde niet hoeft te houden aan de regels die de maatschappij heeft bedacht voor de ideale relatie. Als Remona en ik bedenken dat andere regels beter bij ons passen, dan mag dat ook. Zoals bijvoorbeeld monogamie. Ik dacht altijd: je verliest op een gegeven moment je wilde haren, je kiest voor iemand en dan is monogamie de enige manier. Zo hoort het. Terwijl mij dat best moeite kost. Maar voor mij is het nog nooit zo makkelijk geweest om monogaam te zijn als nu, omdat ik mijn neiging om het níet te zijn kan bespreken met degene van wie ik hou. En van wie ik weet: ik kan haar alles zeggen. Dat haalt zo veel druk van de ketel en zo veel angst bij me weg. Ik ben nu ruim vier jaar samen met haar en dat is dik mijn record. Hiervoor had ik alleen relaties van een paar maanden. Uiteindelijk heeft de scheiding van mijn ouders mij niet voor altijd beschadigd in de liefde. Ik durf het aan, ik blijf niet voor de rest van mijn leven alleen. Dan hebben mijn ouders toch iets goeds gedaan of het is uit mezelf goed gekomen. Of ik heb stiekem mijn opa en oma als voorbeeld van ‘lang en gelukkig samen’. Ik moet er nog even over nadenken welk verhaal ik mijzelf daarin wijsmaak.”
Marc de Hond Marc de Hond (37) begint zijn loopbaan als internetondernemer, daarna is hij onder meer dj bij 3FM, commentator, tv-presentator (o.a. ‘Expedition Unlimited’ en ‘De Rekenkamer’), documentairemaker, rolstoelbasketbal-international, schrijver en theatermaker. In 2008 verscheen ‘Kracht’, een boek over de dwarslaesie die hij in 2002 door een medische misser opliep. Na een operatie aan zijn ruggenmerg, waar een tumor zat, raakte een aantal zenuwen bekneld. Zijn eerste, cabareteske theatershow heet ‘Scherven brengen geluk‘. Daarin viert hij het koperen jubileum (12,5 jaar) van zijn rolstoel. Marc is de oudste zoon van opiniepeiler Maurice de Hond en Jasmin Busnach. Als hij drie jaar is, overlijdt zijn moeder. Marc woont samen met voormalig meerkamp-atlete Remona Fransen in Amsterdam. Speellijst en info over ‘Scherven brengen geluk’: www.marcdehond.nl
Comentarios